AB Radyo Kilitleme Yönergesi

Bu sorunların kökeni, 2014 yılında kabul edilen Radyo Gereçleri Yönergesi (2014/53/EU)'nin bir maddesinde yer almaktadır. Yönerge; üye devletlerin ulusal mevzuatlarında zaten uygulanmakta olmasına rağmen sorunlu Madde 3(3)(i) hâlâ beklemede ve kesin tanımlamaya tabidir.

[R]adyo gereci; yazılımın yalnızca radyo gereci ve yazılımın bileşiminin uygunluğunun ortaya konduğu radyo gerecine yüklenebilmesini sağlamak için belirli özellikleri [destekleyecektir].
– Radyo Gereci Yönergesi, Madde 3(3)(i)

Sözü edilen madde; aygıt üreticilerinin aygıta yüklenebilecek her yazılımı, uygulanabilir radyo düzenlemelerine (örn. sinyal frekansı ve gücü) uygunluğu açısından denetlemesini gerektirir. Şimdiye kadar uygunluk sorumluluğu, donanım veya yazılımla ilgili olup olmadığından bağımsız, bir şeyi değiştirdiyse kullanıcılara aittir. Bu sorumluluk değişimi kullanıcılar açısından uygun gözükse de, aslında bu önemli teknolojiyi denetleme yeteneğini ortadan kaldırıyor. Aygıt üreticilerine aygıtlarında çalışabilecek yazılım seçimi üzerinde denetim sağlar.

FSFE; 2015'ten bu yana kamu, sanayi ve siyasi karar vericiler arasında farkındalık yaratmak için çalışıyor ve bu maddenin olumsuz sonuçlarını sınırlamak için uzmanlığa katkıda bulunuyor. Birçok kuruluş ve şirket; bu sorunları çözmek için somut adımlar atarak AB kurumlarına ve AB üye ülkelerine çeşitli önerilerde bulunduğumuz Radyo Kilitlemesine Karşı Ortak Bildirgemizi imzaladı.

Hangi aygıtlar etkileniyor?

Varsayılan olarak radyo sinyallerini gönderebilen ve alabilen hemen hemen tüm aygıtlar bu yönergeye girer. Örneğin; WiFi yönlendiriciler, cep telefonları, bilgisayarlardaki bluetooth yongaları, GPS alıcıları ve hanelerdeki sözde "akıllı aygıtlar". Ancak Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonundan bu düzenlemeye tabi olacak aygıtların sınıflarını tanımlayacakları sözde bir Yetki Devrine Dayanan Tasarruf'u kabul etmesini istedi.

Buna karşılık Avrupa Komisyonu önerilerde bulunmak için çoğunlukla üye devletlerin kamu kurumlarından oluşan bir Uzman Grup kurmuştur. Ne yazık ki Haziran 2019 itibarıyla grubun çoğunluğu "Yazılım Tanımlı Radyo" ve "Nesnelerin İnterneti" gibi geniş ve yaygın aygıt kategorilerini radyo kilitlenmesinin konusu hâline getirmeyi amaçlıyor.

Radyo Kilitlemesi neden tehlikelidir?

Her şeyden önce kapsam aşırı geniş. Radyo aygıtları her yerdedir ve giderek daha fazla aygıt; kablosuz ve mobil ağlar kullanarak bağlanmaktadır. Bu teknolojinin günlük hayatımızdaki etkisi sürekli olarak artmaktadır. Bu nedenle kullanıcıların kısıtlanmamasını sağlamak her zamankinden daha önemlidir. Ancak Madde 3(3)(i) yalnızca belirli bir güvenlik ölçümünü zorunlu kılmakla kalmaz, aynı zamanda tüketicilerin sahip oldukları teknoloji üzerindeki denetimini büyük ölçüde sınırlar.

Aşağıdaki alanların her biri için, aşağıda açıkladığımız gibi, Radyo Kilitlemesi'nin neden olduğu birtakım sorunlar görüyoruz.

Yazılım özgürlüğü

Teknolojiyi denetlemek için onu çalıştıran yazılımı denetleyebilmeliyiz. Bu yalnızca Özgür Yazılım ile mümkündür. Bu yüzden şeffaf ve güvenilir aygıtlara sahip olmak istiyorsak onları Özgür Yazılım ile çalıştırmamız gerekir. Ancak Madde 3(3)(i)'den etkilenen herhangi bir aygıt, yalnızca aygıt üreticisi tarafından yetkilendirilen yazılımın kurulmasına izin verecektir. Bir üreticinin aygıtı için tüm mevcut, tamamen yasal yazılımları onaylaması pek olası değildir. Bu; üreticileri bekçilere dönüştürür ve özel çıkarları ile radyo aygıtlarında Özgür Yazılım kullanmayı daha zor hâle getirebilirler.

Lisans uyumluluğu

Çok sayıda radyo aygıtı; popüler GNU GPL, LGPL veya AGPL lisansları altında lisanslanan GNU/Linux, GNU C Kütüphanesi veya Samba gibi Özgür Yazılımları kullanır. Ünlü avukat Dr. Till Jaeger tarafından Radyo Gereci Yönergesi'nin ÖAKY İçin Potansiyel Sonuçları Üzerine Hukuki İnceleme; Madde 3(3)(i)'nin GPL-3.0, LGPL-3.0 ve AGPL-3.0 lisans koşullarıyla ve muhtemelen GPL-2.0 ve LGPL-2.1 gibi daha fazla Özgür Yazılım lisansıyla uyumsuz olduğunu buldu:

GNU/Linux, GNU C Kütüphanesi ve Samba gibi yaygın olarak kullanılan Özgür ve Açık Kaynak Yazılım programlarının; Avrupa Komisyonu'nun yetki devrine dayanan tasarrufları bir sınırlama getirmezse Madde 3(3)(i) RED kapsamına giren ürünlerde kullanılamayacağı söylenebilir. Aksi takdirde üretici, GPL ve LGPL'nin lisans koşullarının herhangi bir ihlali, verilen hakların otomatik olarak sonlandırılmasıyla sonuçlandığı için bir telif hakkı ihlali riskiyle karşı karşıya kalacaktır.

Bu durum, bu lisanslar altındaki bileşenleri kullanan üreticileri tehlikeli bir konuma getirecektir. Bir yandan aygıtlarına bir yazılım kilidi kurmak zorundalar, öte yandan lisans koşullarını yasa dışı bir şekilde ihlal ediyorlar.

Güvenlik

Akıllı telefonlar, yönlendiriciler veya akıllı ev aygıtları gibi radyo gereçleri bugün günlük yaşamın son derece hassas parçalarıdır. Ne yazık ki birçok üretici daha düşük maliyetler için güvenliği gözden çıkarıyor. Birçok aygıt için verileri koruyan ve hâlâ eşit veya daha iyi işlevsellik sunan daha iyi bir yazılım var. Kullanıcılar daha güvenli ve iyi bakımlı bir yazılım kurarak kendilerini koruyabilmelidir. Ancak bazı üreticiler güvenliği bile önemsemiyorsa üçüncü taraf yazılımlar için pahalı bir sertifikasyon sürecine girme olasılıkları düşüktür.

Rekabet

Tüketiciler belirli bir ürünü beğenmezlerse farklı bir üreticiden başka bir ürünü kullanabilirler. Yeni rakipler, müşterileri daha iyi özelliklerle ikna etmek için pazara girebilir. Ancak Madde 3(3)(i); şirketleri yazılım engellerini kurmaya ve ek yazılımın sertifikasyonunu yapmaya zorladığı için çok büyük işletmeleri destekliyor. Örneğin; küçük ve orta ölçekli bir WiFi yönlendirici üreticisi, mevcut tüm Özgür Yazılım işletim sistemlerini ve farklı sürümlerini onaylayamaz. Ayrıca kendi yazılımlarını üçüncü taraf donanım ile paketleyen şirketler sorun yaşayacaktır. Öte yandan kullanıcıların kendi yazılımlarından başka herhangi bir yazılım kullanmasını istemeyen büyük şirketler bu eşikten kâr elde edeceklerdir.

Çevre

Cep telefonları ve yönlendiriciler gibi radyo aygıtlarının yaşam döngüleri sürekli olarak azalmaktadır. Güvenlik açısından bakıldığında artık hiçbir satıcı güncellemesi almayan bir aygıt için yalnızca iki seçenek vardır: Hâlâ güncelleme alan başka bir aygıt yazılımı kurun veya sağlam aygıtı atın. Çevresel bir bakış açısından bakıldığında ilk çözüm çok daha iyidir. Ancak üreticilerin yakayı sıyırmak istedikleri aygıtlar için alternatif aygıt yazılımının onaylanmasını amaçlayan bir teşviği yoktur.

Topluluk Hizmetleri

Freifunk, Funkfeuer, Ninux veya Guifi gibi yardımsever girişimler; kendi yardım ilkeleri için kendi yazılımlarıyla kullanabilecekleri üçüncü taraf donanıma bağlıdır. Sınırlı kaynaklarla kamu için inovatif çözümler üretiyorlar. Aynı zamanda sahip oldukları, ayrı olarak uyarlanmış yazılımlarla kullanabilecekleri aygıtlara bağımlıdırlar.

Ne yapabilirim?

Her ne kadar FSFE gibi kuruluşlar Radyo Kilitlemesi'nin olumsuz sonuçlarını sınırlamak için sürekli olarak mücadele ediyor olsa da sizin yardımınıza ihtiyacımız var! İşte, ortak çabalarımıza nasıl katkıda bulunabileceğinize dair birkaç öneri:

• Avrupa Komisyonu'yla, özellikle yetki devrine dayanan tasarruftan sorumlu DG GROW'la ve siyasi temsilcilerinizle iletişime geçin. Kaygılarınızı onlara iletin.
• Bu konuya önem verdiğinizi göstermek için ulusal ajanslarınızla veya Uzman Grup'ta yer alan diğer aktörlerle iletişime geçin.
• Halk müzakerelerine katılın. FSFE'nin haber kanalları aracılığıyla fırsatlar hakkında bilgi edineceksiniz.
• Bir şirketi veya başka bir sanayi aktörünü temsil ediyorsanız ilgili iş adamları dernekleriyle veya Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü (ETSI)'yle iletişime geçin.
• Radyo Kilitlemesi ile ilgili bir şirketi veya kuruluşları temsil ediyorsanız ortak bildirgeyi imzalayın.