Özgür Yazılım Nedir?

Dört Özgürlük

Özgür Yazılım, fiyatı değil özgürlüğü ifade eder. Özgür Yazılım kullanıcılarına dört temel özgürlüğü garanti eder. Bu özgürlüklerden birinin bile olmadığı durumda Özgür Yazılımdan söz edemeyiz.

Lisanslar

Dört özgürlük bir yazılım lisansı tarafından sağlanır. Yazılım lisansları, bir programın kullanım ve yeniden kullanım koşullarını tanımlar. Bir yazılımın Özgür Yazılım olarak nitelendirilebilmesi için lisansın dört özgürlügün tamamını kapsaması gerekir. Özgür Yazılım Vakfı ve Açık Kaynak Girişimi incelenmiş ve onaylanmış lisansların listesini tutar. Genelde bir uygulamanın lisansı bu listelerde yer almıyorsa, o uygulama Özgür Yazılım olarak değerlendirilmez.

Farklı amaçlara hizmet eden birçok lisans var. Yazılımınızı veya yazılımınızın bir bölümünü birden fazla lisans altında da lisanslayabilirsiniz. Hangi lisansı seçeceğiniz stratejik bir seçimdir fakat en yaygın olarak kullanılan lisanslardan birini seçmenizi öneriyoruz. Hukuk ve lisanslama ile ilgili daha fazla bilgi için buraya bakabilirsiniz... 

Yararları

Özgür Yazılım özgürlükle ilgilidir. Bu özgürlük pratikte kullanıcılar, kuruluşlar, işletmeler ve devletler için sayısız yarar sağlar.

Eşanlamlıları

Genellikle Özgür Yazılımın farklı yönlerini ortaya çıkarmak ve karışıklıkları önlemek amacıyla zamanla insanlar Özgür Yazılım için farklı isimler ortaya attılar.

Özgür Yazılım ilk defa 1986`da yukarda bahsedilen dört özgürlükle bir GNU projesinde tanımlandı.1998'de "Açık Kaynak", Özgür Yazılım için bir pazarlama kampanyası olarak, aynı özgürlükler göz önünde bulundurularak kuruldu. Özgür Yazılım için yaygın olarak bilinen diğer etiketler, İngilizce "free" kelimesinin belirsizliğinden kaçınmak için başlatılan "Libre Software" ve "Free (Libre) Open Source Software" kısaltmaları olarak "FOSS" veya "FLOSS" dur. Türkçe'de böyle bir karışıklık yoktur.

Bir yazılımın hangi seviyede özgürlük içerdiği etiketinden değil lisansından anlaşılır. Bir başka ifadeyle, aynı özellikler için farklı terimler kullanılırsa kafanız karışmasın. Eğer terimlerin tarihi arka planını ve bizim neden özgün terimi kullandığımızı merak ediyorsanız öğrenmek için burayı okuyabilirsiniz... 

Özgür Yazılımı tanımlamak için yaygın olarak yanlış kullanılan eş anlamlı terimlerden biri "Kamuya Açık" (public domain) ifadesidir. Kamuya açık ve özgür yazılım birbirinden farklı şeyleri ifade eder. Daha basitçe ifade etmek gerekirse, kamuya açık yazılım, hiçbir telif hakkının geçerli olmadığı tüm yaratıcı çalışmalardan (yazılım dahil) oluşur. Bu eserlere ilişkin haklar sona ermiş, açıkça feragat edilmiş veya uygulanamaz olabilir. Bunlar, kamuya açıklık kavramının arkasındaki çok genel ilkeler olmakla birlikte, neyin kamuya açık olduğu, her zaman bir eserin kullanılacağı ülkedeki yasal ilkeler tarafından belirlenecektir.

Kamusal alandaki yazılımlar Özgür Yazılımın amaçlarıyla örtüşebilirken, kural olarak Özgür Yazılım kamu malı ile eş anlamlı değildir. Aslında, Özgür Yazılımların çoğu telif hakkı kurallarına bağlıdır. Özellikle Avrupa Birliği'nde mevcut telif ve patent sistemleri, kamu malı olan bir eserin doğru bir şekilde tespit edilmesini zorlaştırmaktadır. Bir çalışmayı nasıl paylaşmayı planladığınız konusundaki belirsizliklerden kaçınmak için çalışmanızı kamuya açık hale getirmektense Özgür Yazılım lisanslarını tercih edebilirsiniz. Özgür Yazılım lisansı, çalışmanız hakkında açık ve anlaşılır yasal bilgiler sağlar ve bu yazılımın kullanılmasıyla ilgili hak ve yükümlülükleri belirtir.

Daha Fazla Bilgi

Özgür Yazılım kendi başına zaten sayısız yarar sağladığı gibi, ayrıca diğer teknik olsun olmasın farklı alanlara da olumlu katkılarda bulunur. FSFE olarak kurulduğumuz 2001'den beri, özgür yazılımın diğer alanlarda nasıl fark yaratabileceğine dair araştırmalar yapıyoruz.

• Demokrasi: Teknoloji günümüz toplumunu büyük ölçüde etkiliyor. Bu nedenle teknoloji üzerindeki denetim sadece küçük bir grubun değil herkesin elinde olmalıdır.
• Açık Standart: Açık Standartlar, insanların her türlü veriyi özgürce ve mükemmel bir doğrulukla paylaşmasına olanak tanır. Birlikte çalışabilirliğin önündeki kilitlenmeye ve diğer yapay engellere direnirler ve satıcılar ile teknoloji çözümleri arasında seçim yapılmasını teşvik ederler.
• Eğitim: Özgür Yazılım pedagojik açıdan daha üstün niteliklidir. Temel özgürlük ve işbirliği ruhu, demokratik bir ortamdaki eğitim için gereklidir.
• Kamu Tedariği: Özgür Yazılım, kamu sektörü için mükemmel bir seçimdir. Devlet kurumlarının kullanabileceği, inceleyebileceği, geliştirebileceği ve birbirleriyle paylaşabileceği bir kâmu kaynağıdır. Vatandaşlar için bu şeffaflık, maliyet verimliliği ve devletle kendilerine en uygun şekilde etkileşim kurma özgürlüğü anlamına gelir.
• Uluslararası Kalkınma İşbirliği: Küresel ekonomik, sosyal, ekolojik ve politik koşulların sürdürülebilir kalkınması ile ilgilenir. Özgür Yazılım, yasal olarak uyumlu uluslararası işbirliğini ve yeniden kullanımı garanti eden vazgeçilmez bir temel teknoloji haline geliyor. Bu teknoloji aynı zamanda eşzamanlı yerel uyarlanabilirlikle küresel ölçeklendirmeyi mümkün kılıyor.
• Yapay Zeka: Yapay Zeka son birkaç yılda inanılmaz gelişmeler kaydetti ve yavaşlayacak gibi gözükmüyor.Yapay Zeka uygulamaları birçok vatandaşın hayatına yarar sağlarken aynı zamanda teknolojiyi denetleme gücümüz ile bazı temel haklarımızı tehlikeye atıyor. Yapay Zeka uygulamalarının Özgür Yazılım lisansı altında yayınlanması, daha fazla erişilebilirlik, şeffaflık ve adaletin yolunu açıyor.
• Yazılım Patentlerinin Sonlandırılması, yazılım kullanıcılarının, yazılımın dağıtımına ve geliştirilmesine katılabilmeleri için önemli bir önlemdir. Yazılım patentleri, patent sahiplerine yazılım geliştiricilerin patentli fikirleri kullanmasını yasaklama konusunda yasal güç vererek yazılımın geliştirilmesine ve dağıtımına yasal ve finansal tehlikeler ekler. Bunun sonucunda yazılım patentleri yeniliğe, ekonomiye ve topluma zarar verir.
• Sürdürülebilirlik: Herkes Özgür Yazılımı geçmişten, bugünden ve gelecekten bir sınırlama olmaksızın kullanabilir. Özgür Yazılım ile bilgisayar programlarını koruyabilir ve yazılımın eskimesini önleyebiliriz. Donanımı onarabilir ve yeniden kullanabilir, kullanım ömrünü uzatabilir ve doğal kaynakları koruyabiliriz.