Bu çeviri şu sürüme göre güncelliğini yitirmiş olabilir: buradan. Bu sayfayı ve fsfe.org'daki diğer sayfaları çevirmemize lütfen yardımcı olun, böylece insanlar mesajımızı kendi anadillerinde okuyabilirler.
Toplumumuzda hangi cep telefonunu satın aldığımızı seçmekte özgür olduğumuz gibi evimizde kullanmak için teknik aygıtları özgürce seçebilmemiz gerektiğini söylemeye gerek yok. Ancak Avrupa'daki bazı İnternet Servis Sağlayıcıları, müşterilerinin İnternete bağlanmak için hangi aygıtı kullanmaları gerektiğini dikte ederek veya alternatif aygıtların sahiplerine karşı ayrımcılık yaparak bu ilkeye saygı göstermiyorlar. Bu şekilde temel seçim özgürlüğümüzün zayıflamasına, Avrupa Özgür Yazılım Vakfı ve diğer birçok kuruluş, proje ve birey güçlü bir şekilde karşı çıkmaktadır. Yönlendirici özgürlüğü sadece uzmanları ilgilendiren bir konu değil, hepimizi etkiliyor.
Yönlendiriciler ve modemler, aygıtlarımızın (bilgisayar, akıllı telefon, TV vb.) İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS)'na bağlanmak için kullandığı gereçlerdir (veya Avrupa düzenlemelerine göre uçbirimlerdir). Modem bilgiyi içeri aktarırken yönlendirici bunu farklı aygıtlara dağıtır (veya "yönlendirir"). Yönlendiriciler bilgisayarlar arasında bilgi paylaşır ve bir modem aracılığıyla internete bağlanır. Bazen İSS tarafından bir yönlendirici ve modem aynı aygıtta sunulur. Ancak bir yönlendiricinin modem olmadan internete erişimi yoktur. Yönlendiriciler WiFi, IP Üzerinden Ses (VoIP) ve TV akışı gibi diğer işlevleri ve port yönlendirme, dinamik DNS veya VPN tüneli gibi teknik işlevlere de sahip olabilir. Normalde tüm internet tabanlı iletişim, yönlendiricilerden geçer.
Avrupa'daki çoğu İSS, müşterileri için sözleşme ile birlikte önerilen bir yönlendirici sunmaktadır. İlkesel olarak bu kötü değildir, çünkü kullanıcıların uygun bir aygıtı kendilerinin bulmasına gerek yoktur. Bununla birlikte tüketiciler bu aygıtı kullanmaya zorlanırsa bu uygulama onları İSS'lerin haksız muamelesine yol açabilecek teknik ve sözleşme değişikliklerine tamamen bağımlı ve savunmasız hâle getirebilir.
Ağ tarafsızlığı ("network neutrality") veya kısaca net tarafsızlığı ("net neutrality"), İSS'lerin tüm internet iletişimlerini eşit şekilde ele almaları ve mesela kullanıcı, içerik, web sitesi, hizmet, gereç türü veya iletişim yöntemine göre farklı bir şekilde ayrım yapmaması veya farklı ücret almaması gerektiği ilkesidir. Yönlendirici Özgürlüğü bu fikrin temel bir sonucudur. Aslında kendi gereçlerimizin seçim özgürlüğü, Avrupa düzenleyici çerçevesinde zaten güvence altındadır.AB'nin Açık İnternet Düzenlemesi (Net Tarafsızlığı Düzenlemesi), son kullanıcılara istedikleri yasal içerik ve hizmetlere İSS'leri aracılığıyla erişme ve bunları dağıtma hakkı vermektedir. Temel kural şudur: İnternet trafiği ayrım gözetilmeksizin ele alınacaktır.
Bu özgürlüğü korumak için Net Tarafsızlığı Düzenlemesi'nin 3(1) maddesi, ilgili açık internet kurallarının uygulanmasının her Avrupa ülkesinin Ulusal Düzenleyici Otoriteleri (NRA - "National Regulatory Authorities") için görev olduğunu belirler. Düzenleme kurallarının uygulanmasını, Avrupa Elektronik İletişim Düzenleyicileri Birimi (BEREC)'nin teknik kılavuzlara göre denetlemelidirler.
Bununla birlikte Avrupa genelinde birçok İSS; yönetmeliklere uymamakta ve Net Tarafsızlığı ilkesine açıkça aykırı bir şekilde kendi yönlendiricilerini tüketicilere dayatmaktadır. Argümanları; kullanıcının özel ve İSS'nin ağ gerecinin sınırları arasındaki keyfî bir tanım olan ağ sonlandırma noktasının (NTP) yeri ile ilgilidir. NTP'nin son kullanıcı etkinlik alanında bulunup bulunmayacağını belirlemek için bir tartışma başlattılar, böylece kendi modemlerini ve yönlendiricilerini kullanabilir veya NTP ağ operatörünün etkinlik alanının bir parçası olabilir, böylece son kullanıcılar kendi yönlendiricilerini özel bir modemle kullanamazlar. Bu durumda kullanıcılar, İSS'nin yönlendiricisini kullanmalıdır.
2013 ve 2016 yıllarında FSFE ve diğer 9 sivil toplum kuruluşu, Almanya'da Yönlendirici Özgürlüğü için başarılı bir kampanya yürüttü ve bu da tüm Alman İSS'lerinin, yeni müşterilerin internete bağlanması için alternatif modemler ve yönlendiriciler kullanmasını sağlaması hakkındaki tüm yasaların kabul edilmesiyle sonuçlandı. FSFE hâlâ uygulamayı izliyor, İSS'lerinin yasalara uyup uymadığını kontrol etmek için gönüllülere sınama aygıtları gönderdi ve sonuçları topladı.
Bununla birlikte bu temel konu hakkındaki farkındalık Avrupa genelinde hâlâ çok düşüktür. Kullanıcılar, kendi gereçlerini seçme özgürlüğüne sahip olmama riskleri hakkında farkında olarak bilgilendirilmemektedir. Yönlendirici Özgürlüğü'nü yalnızca İSS'lere yarar sağlayan ve kullanıcıları çok haksız ve itaatkâr bir duruma maruz bırakan keyfî bir tanım temelinde sınırlamak kabul edilemez.
Şu şekilde anlatalım: Tüm internet trafiğiniz, şifrelemeniz, yedeklemeleriniz, iletişim, alışveriş, yazılar, iş etkileşimi vb. yönlendiricinizden aktarılır. Yönlendiriciniz özgür değilse dijital özgürlüğünüz tehlikeye girebilir.
Yönlendirici Özgürlüğü'nün ihlali, aşağıdaki gibi farklı kısıtlamalarla ortaya çıkabilir:
Bu durumlar Yönlendirici Özgürlüğü'nün eksikliğinin kötü sonuçlarını göstermektedir. Yönlendirici Özgürlüğü'nü savunmanın ve teşvik etmenin nedenleri; İnternet erişimi için temel ihtiyaçlarımızdaki etik ve teknik unsurlarla ilgilidir, örneğin:
Daha fazlasını ayrıntılı olarak, Yönlendirici Özgürlüğünü korumaya ilişkin farkındalığı arttırmak için gerekli bilgiyi herkese sunmak üzere hazırladığımız Faaliyet Özetinde okuyabilirsiniz.
Avrupa çapındaki İSS'ler, İnternet bağlantısı için kullandığımız gerece karşı seçim özgürlüğümüzü tehdit ederek tüketicilere kendi yönlendiricilerini dayatmaktadır. İSS'ler Ağ Sonlandırma Noktası hakkında kuşkulu tanımlar kullanarak Avrupa düzeyindeki tartışmayı kullanmaktadır. Özgürlüğümüzü korumak için bu temel kampanyaya katılabilirsiniz.
Zaten Almanya'da kazandık ve diğer ülkeler de bu yolu izliyor. Bu süreçte değerli dersler öğrendik ve onları Yönlendirici Özgürlüğü'nün kesintiye uğratılmasına karşı mücadele etmek, topluluğunuzdakilere ve siyasi temsilcilerinize iletmek için gerekli tüm bilgileri bulabileceğiniz bir viki sayfasında derledik.
Son kullanıcıların kendi İnternet Servis Sağlayıcılarıyla Yönlendirici Özgürlüğüne ilişkin deneyimlerini anlamak için, Avrupa Birliğinde bu hakkında durumunu izlememize yarayacak olan şu anketi hazırladık. Fikriniz bizim için çok önemli ve anketi doldurmanız sadece bir kaç dakika sürecektir!