The translation for this page is very outdated, so it is using english instead. Please help us to
translate this and other pages on fsfe.org, so people can read
our message in their native language.
Yönlendirici Özgürlüğü
Toplumumuzda hangi cep telefonunu satın aldığımızı seçmekte özgür olduğumuz gibi evimizde kullanmak için
teknik aygıtları özgürce seçebilmemiz gerektiğini söylemeye gerek yok. Ancak Avrupa'daki bazı İnternet
Servis Sağlayıcıları, müşterilerinin İnternete bağlanmak için hangi aygıtı kullanmaları gerektiğini
dikte ederek veya alternatif aygıtların sahiplerine karşı ayrımcılık yaparak bu ilkeye saygı
göstermiyorlar. Bu şekilde temel seçim özgürlüğümüzün zayıflamasına, Avrupa Özgür Yazılım Vakfı ve diğer
birçok kuruluş, proje ve birey güçlü bir şekilde karşı çıkmaktadır. Yönlendirici özgürlüğü sadece
uzmanları ilgilendiren bir konu değil, hepimizi etkiliyor.
Yönlendiriciler ve modemler nedir?
Yönlendiriciler ve modemler, aygıtlarımızın (bilgisayar, akıllı telefon, TV vb.) İnternet Servis Sağlayıcısı
(İSS)'na bağlanmak için kullandığı gereçlerdir (veya Avrupa düzenlemelerine göre uçbirimlerdir). Modem
bilgiyi içeri aktarırken yönlendirici bunu farklı aygıtlara dağıtır (veya "yönlendirir"). Yönlendiriciler
bilgisayarlar arasında bilgi paylaşır ve bir modem aracılığıyla internete bağlanır. Bazen İSS tarafından bir
yönlendirici ve modem aynı aygıtta sunulur. Ancak bir yönlendiricinin modem olmadan internete erişimi
yoktur. Yönlendiriciler WiFi, IP Üzerinden Ses (VoIP) ve TV akışı gibi
diğer işlevleri ve port yönlendirme, dinamik DNS veya VPN tüneli gibi teknik işlevlere de sahip olabilir.
Normalde tüm internet tabanlı iletişim, yönlendiricilerden geçer.
Telif hakkı ve lisans bildirimi: Tmthetom - CC-BY-SA 4.0
Avrupa'daki çoğu İSS, müşterileri için sözleşme ile birlikte önerilen bir yönlendirici sunmaktadır. İlkesel
olarak bu kötü değildir, çünkü kullanıcıların uygun bir aygıtı kendilerinin bulmasına gerek yoktur. Bununla
birlikte tüketiciler bu aygıtı kullanmaya zorlanırsa bu uygulama onları İSS'lerin haksız muamelesine yol
açabilecek teknik ve sözleşme değişikliklerine tamamen bağımlı ve savunmasız hâle getirebilir.
Yönlendirici Özgürlüğü ve Net Tarafsızlığı
Ağ tarafsızlığı ("network neutrality") veya kısaca net tarafsızlığı ("net neutrality"), İSS'lerin tüm
internet iletişimlerini eşit şekilde ele almaları ve mesela kullanıcı, içerik, web sitesi, hizmet, gereç
türü veya iletişim yöntemine göre farklı bir şekilde ayrım yapmaması veya farklı ücret almaması gerektiği
ilkesidir. Yönlendirici Özgürlüğü bu fikrin temel bir sonucudur. Aslında kendi gereçlerimizin seçim
özgürlüğü, Avrupa düzenleyici çerçevesinde zaten güvence altındadır.AB'nin Açık İnternet
Düzenlemesi (Net Tarafsızlığı Düzenlemesi), son kullanıcılara istedikleri yasal içerik ve hizmetlere
İSS'leri aracılığıyla erişme ve bunları dağıtma hakkı vermektedir. Temel kural şudur: İnternet trafiği ayrım
gözetilmeksizin ele alınacaktır.
Bu özgürlüğü korumak için Net
Tarafsızlığı Düzenlemesi'nin 5(1) maddesi, ilgili açık internet kurallarının uygulanmasının her
Avrupa ülkesinin Ulusal Düzenleyici Otoriteleri (NRA - "National Regulatory Authorities") için görev
olduğunu belirler. Düzenleme kurallarının uygulanmasını, Avrupa Elektronik İletişim Düzenleyicileri Birimi
(BEREC)'nin teknik
kılavuzlara göre denetlemelidirler.
Bununla birlikte Avrupa genelinde birçok İSS; yönetmeliklere uymamakta
ve Net Tarafsızlığı ilkesine açıkça aykırı bir şekilde kendi
yönlendiricilerini tüketicilere dayatmaktadır. Argümanları; kullanıcının
özel ve İSS'nin ağ gerecinin sınırları arasındaki keyfî bir tanım olan
ağ sonlandırma noktasının (NTP) yeri ile ilgilidir. NTP'nin
son kullanıcı etkinlik alanında bulunup
bulunmayacağını belirlemek için bir tartışma başlattılar, böylece kendi
modemlerini ve yönlendiricilerini kullanabilir veya NTP ağ operatörünün
etkinlik alanının bir parçası olabilir, böylece son kullanıcılar kendi
yönlendiricilerini özel bir modemle kullanamazlar. Bu durumda
kullanıcılar, İSS'nin yönlendiricisini kullanmalıdır.
Ağ Sonlandırma Noktasının Gösterimi
Avrupa'da Yönlendirici Özgürlüğü
2013 ve 2016 yıllarında FSFE ve diğer 9 sivil toplum kuruluşu, Almanya'da
Yönlendirici Özgürlüğü için başarılı bir
kampanya yürüttü
ve bu da tüm Alman İSS'lerinin, yeni müşterilerin internete bağlanması
için alternatif modemler ve yönlendiriciler kullanmasını sağlaması
hakkındaki tüm yasaların kabul edilmesiyle sonuçlandı. FSFE hâlâ
uygulamayı
izliyor, İSS'lerinin
yasalara uyup uymadığını kontrol etmek için gönüllülere
sınama aygıtları gönderdi ve sonuçları topladı.
Bununla birlikte bu temel konu hakkındaki farkındalık Avrupa genelinde
hâlâ
çok düşüktür.
Kullanıcılar, kendi gereçlerini seçme özgürlüğüne sahip olmama
riskleri hakkında farkında olarak bilgilendirilmemektedir. Yönlendirici
Özgürlüğü'nü yalnızca İSS'lere yarar sağlayan ve kullanıcıları çok
haksız ve itaatkâr bir duruma maruz bırakan keyfî bir tanım temelinde
sınırlamak kabul edilemez.
Buradan ülkenizdeki Yönlendirici Özgürlüğü durumuna bakabilirsiniz
Yönlendirici Özgürlüğü neden önemlidir?
Şu şekilde anlatalım: Tüm internet trafiğiniz, şifrelemeniz,
yedeklemeleriniz, iletişim, alışveriş, yazılar, iş etkileşimi vb.
yönlendiricinizden aktarılır. Yönlendiriciniz özgür değilse dijital
özgürlüğünüz tehlikeye girebilir.
Yönlendirici Özgürlüğü'nün ihlali, aşağıdaki gibi farklı kısıtlamalarla
ortaya çıkabilir:
İSS; tüketicinin başka bir yönlendirici (örn. sözleşme yoluyla)
kullanmasına izin vermez.
İSS; tüketiciye PPPoE/VoIP bağlantısı için kullanıcı adı ve parola
gibi bağlantı verisi vermez (bazı ülkelerde bu farklılık gösterebilir
ancak sorun aynı kalır).
İSS; müşterilerini İnternete/altyapısına bağlamak için standart
olmayan teknikler (örn. özel fişler veya özel mülk protokoller)
kullanır.
İSS; herhangi bir yönlendiricinin kendi altyapısında (örn. MAC adresi
veya başka bir kimlikle) kayıtlı olmasını gerektirir. Böylece tüketici
kendi aygıtlarını kullanamaz çünkü bir IP adresi veya diğer gerekli
verileri alamazlar.
Bu durumlar Yönlendirici Özgürlüğü'nün eksikliğinin kötü sonuçlarını
göstermektedir. Yönlendirici Özgürlüğü'nü savunmanın ve teşvik etmenin
nedenleri; İnternet erişimi için temel ihtiyaçlarımızdaki etik ve teknik
unsurlarla ilgilidir, örneğin:
Seçim özgürlüğü: Kendi elektronik aygıtlarımızı seçme
hakkımız var. Tüketiciler, İSS'nin önerdiği aygıtı herhangi bir
nedenle kullanmak istemiyorsa, İSS kullanıcıya herhangi bir tepki
göstermeksizin buna saygı duymalıdır.
Gizlilik ve Veri Koruma: Yönlendirici Özgürlüğü'nün
olmaması gizliliğimizi ve en hassas kişisel verilerimizin güvenliğini
tehlikeye atıyor.
Uyumluluk: Bazı İSS'ler, kullanıcılara belirli
modeller uygulayarak yalnızca uyumlu donanımlar edinmeye zorlar.
Tüketici ve çevre açısından bu, aygıtlar hâlâ çalışsa bile elektronik
atıkların birikmesi nedeniyle olumsuzdur.
Serbest Rekabet ve Teknolojik İlerleme: Kullanıcılar;
özgür seçim ve ürünlerin sürekli iyileştirilmesini garanti eden
serbest rekabetten yararlanır.Rekabet eksikliği nihayetinde
kullanıcının zararınadır, çünkü (güvenlik) özelliklerinin sürekli
azalmasına ve kullanıcı dostu özelliğinin zayıflamasına yol
açmaktadır. Bu daha da ileri gider: Kullanıcı bir yönlendirici
kullanmaya zorlanırsa İSS yalnızca bir SIP sağlayıcısını, bir bulut
depolama alanını, bir Dinamik DNS sağlayıcısını veya bir medya akış
platformunu desteklemekten yalnızca bir adım uzaktadır. Kullanıcı
desteklenmediği için telefonlarını, güvenilir çevrim içi
depolamalarını veya donanımlarını kullanamaz.
Güvenlik: Yönlendirici Özgürlüğü'nün olmaması,
yönlendirici pazarının büyük bölümlerine yalnızca bir veya birkaç ürün
ailesi veya üreticisinin egemen olma olasılığını arttırır. Ardından
büyük sorunlar veya güvenlik açıkları ortaya çıkarsa çok sayıda
kullanıcı aynı anda etkilenecektir. Çoğu İSS yalnızca birkaç
yönlendirici modeli kullanır ve bu nedenle müşterilerinin güvenliğini
tehlikeye atar. Bu; özellikle üreticilerin ve sağlayıcıların çok
önemli güncellemelerin dağıtımında çok yavaş olması ve kullanıcıların
kendilerinin güncelleme yapmasına izin verilmemesi durumunda özellikle
önemli bir sorundur.
Daha fazlasını ayrıntılı olarak, Yönlendirici Özgürlüğünü korumaya ilişkin farkındalığı arttırmak için
gerekli bilgiyi herkese sunmak üzere hazırladığımız Faaliyet Özetinde okuyabilirsiniz.
Faaliyet Özetinizi Hemen Edinin!
Faaliyete geçin
Avrupa çapındaki İSS'ler, İnternet bağlantısı için kullandığımız gerece
karşı seçim özgürlüğümüzü tehdit ederek tüketicilere kendi
yönlendiricilerini dayatmaktadır. İSS'ler Ağ Sonlandırma Noktası
hakkında kuşkulu tanımlar kullanarak Avrupa düzeyindeki tartışmayı
kullanmaktadır. Özgürlüğümüzü korumak için bu temel kampanyaya
katılabilirsiniz.
Zaten Almanya'da kazandık ve diğer ülkeler de bu yolu izliyor. Bu
süreçte değerli dersler öğrendik ve onları Yönlendirici Özgürlüğü'nün
kesintiye uğratılmasına karşı mücadele etmek, topluluğunuzdakilere ve
siyasi temsilcilerinize iletmek için gerekli tüm bilgileri
bulabileceğiniz bir
viki sayfasında
derledik.
Son kullanıcıların kendi İnternet Servis Sağlayıcılarıyla Yönlendirici Özgürlüğüne ilişkin deneyimlerini
anlamak için, Avrupa Birliğinde bu hakkında durumunu izlememize yarayacak olan şu anketi hazırladık. Fikriniz bizim için çok
önemli ve anketi doldurmanız sadece bir kaç dakika sürecektir!
Dive with us into the inner workings of the European Parliament and learn about their approach on technological sovereignty. In this 34th episode of the Software Freedom
Podcast Alex and Bonnie discuss the current debate in the European Union and pay special attention to the current European technological sovereignty and digital infrastructure INI.
As a general rule, software source code is protected
by copyright by default. Copyright holders create Free Software by
applying a Free Software license to their code. Creative works,
such as source code, nevertheless must
be sufficiently original in nature before they can be protected by
copyright. Exactly what is this “threshold of originality”, and are
there types of code that are not automatically
protected by copyright?
In April, our work on Device Neutrality continued with news and
meetings on DMA; we had a PMPC meeting in Germany and talked about the
German coalition agreement in one of our Podcast episodes; we also held
our annual Legal & Licensing Workshop; and we published another
article in our Legal Corner.
A new release of the Webpreview tool is here! This is our in-house Free
Software preview tool for FSFE webpages. It supports our amazing
volunteers in translating, and checking website content. Our latest
update integrates LibreTranslate, providing a helpful starting point to
speed up the translation process.
The Free Software
Legal & Licensing Workshop convened once again, this time in Essen,
bringing together over 100 legal and compliance
professionals, technologists, and policy experts from across the globe.
The 2025 edition delved into the evolving
legal landscapes impacting Free Software, with a particular focus on
Artificial Intelligence and cybersecurity.
If you like programming, tinkering, having fun with software and if you are up for a challenge, we have something exciting for you: "Youth Hacking 4 Freedom" (YH4F),
the FSFE's hacking competition for young people from Europe! On top you can win up to €4096 and a trip to Brussels for the award ceremony!
The programming period of this year's YH4F round runs from 1 January to 30 June 2025. Teenagers between 14 and 18 years and living in Europe are welcome to join the competition.
You can register for free.
40 years of software freedom and the FSF: join the celebrations in Warsaw, Poland
18:00 – 21:00 UTC
29 May 2025
The FSFE is joining the celebrations of its sister organisation, the Free Software Foundation, and its 40 years of commitment to software freedom.
On 29 May, members of the FSFE will join the local celebrations in Warsaw (Poland). The event will include various activities to learn about what Free Software is and the work of the FSF over the last 40 years. A panel discussion on software freedom and machine learning will be held, and Gabriel Ku Wei Bin, FSFE Legal Programme Manager, will be among the panellists.
This celebration will take place from 18:00-21:00 CET, in the University of Warsaw Library (BUW) room 256.
"Participation is gratis but you will be required to register when entering the Library. Registration starts at 17:30 CET.
Some more data protection-related information is at: https://libreplanet.org/wiki/FSF40/meetups#Poland
We’re excited to launch Refund4Freedom, a new campaign defending your rights to choose your operating system and claim refunds for unused pre-installed software.
Join us on May 29, 2025, as we kick off this important initiative that promotes device neutrality, consumer rights, and software freedom.
Learn how you can take action, share your story, get involved and help push manufacturers toward fairer, more transparent practices. Let’s stand up for our freedom together!
👉 To participate, please sign up using the link below.
On May 30 and 31, Dario Presutti, FSFE project manager, will be at Hackmeeting HackIT 2025 in Cagliari (Italy). On May 30, from 16:30 to 17:00 (CEST), he will give a talk about "Our fight for Software Freedom in Europe", entangling FSFE's work on device neutrality, router freedom and presenting the Next Generation Internet initiative.
Lucas Lasota, FSFE programme manager, will be at T-DOSE 2025 in Eindhoven (The Netherlands) on May 31 and June 1. On May 31, from 15:00 to 15:50 (CEST), he will give a talk about "Shaping the future of the Internet with Free Software," entangling FSFE's work on device neutrality and Free Software and AI and presenting the Next Generation Internet initiative.