Yönlendirici Özgürlüğü

Yönlendiriciler ve modemler nedir?

Yönlendiriciler ve modemler, aygıtlarımızın (bilgisayar, akıllı telefon, TV vb.) İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS)'na bağlanmak için kullandığı gereçlerdir (veya Avrupa düzenlemelerine göre uçbirimlerdir). Modem bilgiyi içeri aktarırken yönlendirici bunu farklı aygıtlara dağıtır (veya "yönlendirir"). Yönlendiriciler bilgisayarlar arasında bilgi paylaşır ve bir modem aracılığıyla internete bağlanır. Bazen İSS tarafından bir yönlendirici ve modem aynı aygıtta sunulur. Ancak bir yönlendiricinin modem olmadan internete erişimi yoktur. Yönlendiriciler WiFi, IP Üzerinden Ses (VoIP) ve TV akışı gibi diğer işlevleri ve port yönlendirme, dinamik DNS veya VPN tüneli gibi teknik işlevlere de sahip olabilir. Normalde tüm internet tabanlı iletişim, yönlendiricilerden geçer.

Avrupa'daki çoğu İSS, müşterileri için sözleşme ile birlikte önerilen bir yönlendirici sunmaktadır. İlkesel olarak bu kötü değildir, çünkü kullanıcıların uygun bir aygıtı kendilerinin bulmasına gerek yoktur. Bununla birlikte tüketiciler bu aygıtı kullanmaya zorlanırsa bu uygulama onları İSS'lerin haksız muamelesine yol açabilecek teknik ve sözleşme değişikliklerine tamamen bağımlı ve savunmasız hâle getirebilir.

Yönlendirici Özgürlüğü ve Net Tarafsızlığı

Ağ tarafsızlığı ("network neutrality") veya kısaca net tarafsızlığı ("net neutrality"), İSS'lerin tüm internet iletişimlerini eşit şekilde ele almaları ve mesela kullanıcı, içerik, web sitesi, hizmet, gereç türü veya iletişim yöntemine göre farklı bir şekilde ayrım yapmaması veya farklı ücret almaması gerektiği ilkesidir. Yönlendirici Özgürlüğü bu fikrin temel bir sonucudur. Aslında kendi gereçlerimizin seçim özgürlüğü, Avrupa düzenleyici çerçevesinde zaten güvence altındadır.AB'nin Açık İnternet Düzenlemesi (Net Tarafsızlığı Düzenlemesi), son kullanıcılara istedikleri yasal içerik ve hizmetlere İSS'leri aracılığıyla erişme ve bunları dağıtma hakkı vermektedir. Temel kural şudur: İnternet trafiği ayrım gözetilmeksizin ele alınacaktır.

Bu özgürlüğü korumak için Net Tarafsızlığı Düzenlemesi'nin 5(1) maddesi, ilgili açık internet kurallarının uygulanmasının her Avrupa ülkesinin Ulusal Düzenleyici Otoriteleri (NRA - "National Regulatory Authorities") için görev olduğunu belirler. Düzenleme kurallarının uygulanmasını, Avrupa Elektronik İletişim Düzenleyicileri Birimi (BEREC)'nin teknik kılavuzlara göre denetlemelidirler.

Bununla birlikte Avrupa genelinde birçok İSS; yönetmeliklere uymamakta ve Net Tarafsızlığı ilkesine açıkça aykırı bir şekilde kendi yönlendiricilerini tüketicilere dayatmaktadır. Argümanları; kullanıcının özel ve İSS'nin ağ gerecinin sınırları arasındaki keyfî bir tanım olan ağ sonlandırma noktasının (NTP) yeri ile ilgilidir. NTP'nin son kullanıcı etkinlik alanında bulunup bulunmayacağını belirlemek için bir tartışma başlattılar, böylece kendi modemlerini ve yönlendiricilerini kullanabilir veya NTP ağ operatörünün etkinlik alanının bir parçası olabilir, böylece son kullanıcılar kendi yönlendiricilerini özel bir modemle kullanamazlar. Bu durumda kullanıcılar, İSS'nin yönlendiricisini kullanmalıdır.

Avrupa'da Yönlendirici Özgürlüğü

2013 ve 2016 yıllarında FSFE ve diğer 9 sivil toplum kuruluşu, Almanya'da Yönlendirici Özgürlüğü için başarılı bir kampanya yürüttü ve bu da tüm Alman İSS'lerinin, yeni müşterilerin internete bağlanması için alternatif modemler ve yönlendiriciler kullanmasını sağlaması hakkındaki tüm yasaların kabul edilmesiyle sonuçlandı. FSFE hâlâ uygulamayı izliyor, İSS'lerinin yasalara uyup uymadığını kontrol etmek için gönüllülere sınama aygıtları gönderdi ve sonuçları topladı.

Bununla birlikte bu temel konu hakkındaki farkındalık Avrupa genelinde hâlâ çok düşüktür. Kullanıcılar, kendi gereçlerini seçme özgürlüğüne sahip olmama riskleri hakkında farkında olarak bilgilendirilmemektedir. Yönlendirici Özgürlüğü'nü yalnızca İSS'lere yarar sağlayan ve kullanıcıları çok haksız ve itaatkâr bir duruma maruz bırakan keyfî bir tanım temelinde sınırlamak kabul edilemez.

Yönlendirici Özgürlüğü neden önemlidir?

Şu şekilde anlatalım: Tüm internet trafiğiniz, şifrelemeniz, yedeklemeleriniz, iletişim, alışveriş, yazılar, iş etkileşimi vb. yönlendiricinizden aktarılır. Yönlendiriciniz özgür değilse dijital özgürlüğünüz tehlikeye girebilir.

Yönlendirici Özgürlüğü'nün ihlali, aşağıdaki gibi farklı kısıtlamalarla ortaya çıkabilir:

• İSS; tüketicinin başka bir yönlendirici (örn. sözleşme yoluyla) kullanmasına izin vermez.
• İSS; tüketiciye PPPoE/VoIP bağlantısı için kullanıcı adı ve parola gibi bağlantı verisi vermez (bazı ülkelerde bu farklılık gösterebilir ancak sorun aynı kalır).
• İSS; müşterilerini İnternete/altyapısına bağlamak için standart olmayan teknikler (örn. özel fişler veya özel mülk protokoller) kullanır.
• İSS; herhangi bir yönlendiricinin kendi altyapısında (örn. MAC adresi veya başka bir kimlikle) kayıtlı olmasını gerektirir. Böylece tüketici kendi aygıtlarını kullanamaz çünkü bir IP adresi veya diğer gerekli verileri alamazlar.

Bu durumlar Yönlendirici Özgürlüğü'nün eksikliğinin kötü sonuçlarını göstermektedir. Yönlendirici Özgürlüğü'nü savunmanın ve teşvik etmenin nedenleri; İnternet erişimi için temel ihtiyaçlarımızdaki etik ve teknik unsurlarla ilgilidir, örneğin:

• Seçim özgürlüğü: Kendi elektronik aygıtlarımızı seçme hakkımız var. Tüketiciler, İSS'nin önerdiği aygıtı herhangi bir nedenle kullanmak istemiyorsa, İSS kullanıcıya herhangi bir tepki göstermeksizin buna saygı duymalıdır.
• Gizlilik ve Veri Koruma: Yönlendirici Özgürlüğü'nün olmaması gizliliğimizi ve en hassas kişisel verilerimizin güvenliğini tehlikeye atıyor.
• Uyumluluk: Bazı İSS'ler, kullanıcılara belirli modeller uygulayarak yalnızca uyumlu donanımlar edinmeye zorlar. Tüketici ve çevre açısından bu, aygıtlar hâlâ çalışsa bile elektronik atıkların birikmesi nedeniyle olumsuzdur.
• Serbest Rekabet ve Teknolojik İlerleme: Kullanıcılar; özgür seçim ve ürünlerin sürekli iyileştirilmesini garanti eden serbest rekabetten yararlanır.Rekabet eksikliği nihayetinde kullanıcının zararınadır, çünkü (güvenlik) özelliklerinin sürekli azalmasına ve kullanıcı dostu özelliğinin zayıflamasına yol açmaktadır. Bu daha da ileri gider: Kullanıcı bir yönlendirici kullanmaya zorlanırsa İSS yalnızca bir SIP sağlayıcısını, bir bulut depolama alanını, bir Dinamik DNS sağlayıcısını veya bir medya akış platformunu desteklemekten yalnızca bir adım uzaktadır. Kullanıcı desteklenmediği için telefonlarını, güvenilir çevrim içi depolamalarını veya donanımlarını kullanamaz.
• Güvenlik: Yönlendirici Özgürlüğü'nün olmaması, yönlendirici pazarının büyük bölümlerine yalnızca bir veya birkaç ürün ailesi veya üreticisinin egemen olma olasılığını arttırır. Ardından büyük sorunlar veya güvenlik açıkları ortaya çıkarsa çok sayıda kullanıcı aynı anda etkilenecektir. Çoğu İSS yalnızca birkaç yönlendirici modeli kullanır ve bu nedenle müşterilerinin güvenliğini tehlikeye atar. Bu; özellikle üreticilerin ve sağlayıcıların çok önemli güncellemelerin dağıtımında çok yavaş olması ve kullanıcıların kendilerinin güncelleme yapmasına izin verilmemesi durumunda özellikle önemli bir sorundur.

Daha fazlasını ayrıntılı olarak, Yönlendirici Özgürlüğünü korumaya ilişkin farkındalığı arttırmak için gerekli bilgiyi herkese sunmak üzere hazırladığımız Faaliyet Özetinde okuyabilirsiniz.

Faaliyete geçin

Avrupa çapındaki İSS'ler, İnternet bağlantısı için kullandığımız gerece karşı seçim özgürlüğümüzü tehdit ederek tüketicilere kendi yönlendiricilerini dayatmaktadır. İSS'ler Ağ Sonlandırma Noktası hakkında kuşkulu tanımlar kullanarak Avrupa düzeyindeki tartışmayı kullanmaktadır. Özgürlüğümüzü korumak için bu temel kampanyaya katılabilirsiniz.

Zaten Almanya'da kazandık ve diğer ülkeler de bu yolu izliyor. Bu süreçte değerli dersler öğrendik ve onları Yönlendirici Özgürlüğü'nün kesintiye uğratılmasına karşı mücadele etmek, topluluğunuzdakilere ve siyasi temsilcilerinize iletmek için gerekli tüm bilgileri bulabileceğiniz bir viki sayfasında derledik.

Son kullanıcıların kendi İnternet Servis Sağlayıcılarıyla Yönlendirici Özgürlüğüne ilişkin deneyimlerini anlamak için, Avrupa Birliğinde bu hakkında durumunu izlememize yarayacak olan şu anketi hazırladık. Fikriniz bizim için çok önemli ve anketi doldurmanız sadece bir kaç dakika sürecektir!