Nieuws

Wat is een Vrije Software Bedrijf?

Tijdens debatten over de Europese Software Strategie kwamen verschillende uitdagingen in het algemeen belang naar voren. Vanwege vertrouwelijkheid kunnen de debatten zelf niet worden gepubliceerd. In plaats daarvan gaat dit artikel over één uitdaging en bespreekt deze vanuit een persoonlijk perspectief.

In deze tijd komt het wat verouderd over, maar de vraag "Hoe verdien ik geld met Vrije Software?" werd tot nog slechts enkele jaren geleden erg vaak gesteld. Op dit moment heeft deze vraag zich ontwikkeld tot "Wat zijn succesvolle zakelijke strategieën die kunnen worden geïmplementeerd bovenop Vrije Software?"

Deze wat meer gerichte vraag kwam verschillende keren naar voren tijdens de discussies over de Europese Software Strategie. Er waren nuttige bijdragen van verschillende mensen zoals Matthew Aslett, Carlo Daffara en Matt Asay. Iemand anders die onlangs deze vraag geprobeerd heeft te beantwoorden is Anoop John, die ik twee jaar geleden in Kerala heb ontmoet.

Nadat ik verschillende jaren op dit gebied heb gewerkt, met het helpen van ondernemers die werkende zakelijke modellen zoeken, het bespreken van de vraag over Vrije Software bedrijven, en in de diversiteit van een gemeenschap die tegelijkertijd zowel commercieel en niet-commercieel is, hebben zich verschillende dingen aan mij voorgedaan die ik met u wil delen.

Punt 1: Denk helder

Om zakelijke strategieën te ontwikkelen is het om te beginnen noodzakelijk om een helder begrip te hebben van de verschillende aspecten die je wil onderzoeken. Helaas wordt dit niet gemakkelijker gemaakt door het populair ambigue gebruik van sommige woorden voor fundamenteel verschillende concepten en ideeën, bijvoorbeeld "Open Bron" ("Open Source") als softwaremodel, ontwikkelingsmodel, of zakelijk model.

Deze modellen staan loodrecht op elkaar, zoals de drie assen van een drie-dimensionaal coördinatiesysteem. Zij hebben respectievelijk de waarden controle (softwaremodel), samenwerking (ontwikkelingsmodel), winst (zakelijk model).

• Over de softwaremodel as wordt het meest gediscussieerd. Aan de ene kant is er de gesloten software, waarbij de verkoper de volledige controle houdt over de software en waarbij de gebruiker beperkte gebruikersrechten ontvangt via een licentie, zolang aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Aan de andere kant is er Vrije Software, die de gebruiker een nog niet eerder vertoonde controle biedt over de software door onvoorwaardelijke rechten te bieden om haar te gebruiken, te bestuderen, te veranderen en verder te verspreiden.
• De ontwikkelingsmodel as beschrijft de barrière om samen te werken, variërend van projecten die zijn ontwikkeld door een enkele persoon tot projecten waarbij men intensief wereldwijd kan samenwerken. Dit staat onafhankelijk van het softwaremodel. Er is gesloten software waarbij vergaand kan worden samengewerkt, zoals bijvoorbeeld SAP met haar partnerprogramma, en Vrije Software projecten die zijn ontwikkeld door een persoon of bedrijf met weinig of geen input van buiten.
• De zakelijk model as beschrijft het winstmodel dat is gekozen voor de software. Mogelijkheden op deze as zijn training, diensten, integratie, aangepaste ontwikkeling, abonnementsmodellen, "Commercieel vanaf de boekenplank" ("Commercial Off The Shelve" of COTS), "Software als Dienst" ("Software as a Service" of SAAS) en meer.

In de ruimte tussen deze drie assen kan ieder software project en ieder bedrijfsproject zich vrij positioneren. Dat wil niet zeggen dat alle combinaties succesvol zullen zijn. Een winstmodel gebaseerd op lock-in strategieën met snelle betaalde upgrade-cycli zal waarschijnlijk niet werken met Vrije Software als onderliggend softwaremodel. Deze aanpak vindt meestal plaats bovenop een gesloten softwaremodel waarbij het zakelijk model voor een licentie een succesvol afgesloten financiële transactie is vereist.

De overlap tussen verschillende mogelijke zakelijke modellen bovenop de verschillende softwaremodellen is veel groter dan meestal wordt begrepen. De algemene voorwaarden die behoren bij het Vrije softwaremodel maken het onmogelijk om (financiële) voorwaarden te stellen die horen bij een licentie. Maar het is mogelijk om vergelijkbare winststromen te implementeren in het zakelijk model door contracten, handelsmerken en/of certificering.

Ieder van deze assen behoort afzonderlijk in overweging te worden genomen en zorgvuldig te worden opgenomen in de planning van de doelen van het project.

Als bijvoorbeeld het doel is om met anderen te werken aan een onderdeel om onafhankelijkheid te verkrijgen van een potentieel monopolistische verkoper, dan zou het juist zijn om zich te richten op samenwerken en een softwaremodel te kiezen met een sterke Copyleft licentie. Het zakelijk model zou in dat geval worden verwaarloosd, aangezien de investering terugkomt in de vorm van strategische onafhankelijkheidsvoordelen en lagere licentiekosten.

In een ander geval zou een bedrijf mogelijk kiezen voor een erg op samenwerken gebaseerd gemeenschaps-ontwikkelingsmodel bovenop een sterke Copyleft licentie. Het winstmodel is dan gebaseerd op volwassen, stabiele en veilige uitgaven die klaar zijn voor gebruik door klanten in het bedrijfsleven.

Het aantal mogelijke combinaties is bijna eindeloos en de gemaakte keuzen zullen de aard en de competitieve kracht en zwakte van ieder bedrijf bepalen. Helder denken over deze parameters is essentieel voor een succesvolle zakelijke strategie.

Punt 2: De vrijheid om binnen het systeem naar boven te komen

Volgens Gartner zal het gebruik van Vrije Software de 100 procent bereik behalen in november 2009. Dit maakt het gebruik van Vrije Software een slecht criterium om te bepalen wat een Vrije Software bedrijf is. Het bijdragen aan Vrije Software projecten lijkt een iets betere keuze, maar aangezien veel Vrije Software projecten werken volgens een samenwerkend ontwikkelingsmodel waarin de gebruikers zelf de ontwikkeling vormgeven, zouden ook niet-Informatie Technologie (IT) bedrijven zo genoemd kunnen worden.

IT-bedrijven bevinden zich onder de meest intensieve gebruikers van software. Zij bevinden zich in een grotere groep software systemen of omgeving van toepassingen. Als onderdeel van die grotere groep beperkt het gebruik van software zich niet alleen tot desktops en servers die door de werknemers van het bedrijf worden gebruikt, maar gaat het ook om het platform waarop het bedrijf haar software of oplossing ontwikkelt.

Het handhaven van een aangepast niet-vrij platform is niet efficiënt en duur, en afhankelijkheid van niet-vrije bedrijven is gevaarlijk. Grote niet-vrije bedrijven zijn daarom begonnen hun niet-vrije platforms uit te faseren en zij gaan over op Vrije Software vanwege de strategische voordelen van dit softwaremodel voor hun eigen gebruik van software op het platformniveau. Deze bedrijven zullen vaak goed kunnen samenwerken met de projecten waar zij afhankelijk van zijn, eraan bijdragen, en hun groei aanmoedigen om zo strategische onafhankelijkheid te ontwikkelen als gebruiker van software.

Wat deze bedrijven niet-vrij maakt is dat zij voor het deel waarin zij niet vooral gebruikers zijn van software, maar leveranciers voor hun klanten, het softwaremodel niet-vrij is, en daarbij sluiten zij hun klanten uit van dezelfde strategische voordelen van Vrije Software die het bedrijf gebruikt om haar eigen concurrentiekracht te verbeteren.

Vanuit het perspectief van de klant wordt die oplossing zelf deel van het platform waarop het bedrijf haar activiteiten heeft gebaseerd. Zoals eerder gesteld is dit niet efficiënt, duur en is het ook een gevaarlijke strategie.

Vanuit een marktperspectief vertegenwoordigt het een inefficiëntie die bedrijven de mogelijkheid biedt om andere bedrijven te voorzien van klanten met een softwaregroep die geheel uit Vrije Software bestaat. Het is strategisch en economisch gezond voor klanten om deze leveranciers te kiezen boven niet-vrije concurrenten. Dit vanwege dezelfde redenen waarom niet-vrije leveranciers voor zichzelf Vrije Software platforms hebben gekozen.

Strategisch gesproken zou ieder bedrijf dat niet-vrije software in haar model heeft zich ervan bewust moeten zijn dat haar winststroom grotendeels bestaat uit een gebrek aan alternatieven voor Vrije Software, en dat zowel groei van de markt, alswel bovennatuurlijke winsten van het niet-vrije model andere bedrijven zullen aantrekken die de niet-vrije modellen niet langer duurzaam zullen maken. Als het moment daar is kan het bedrijf haar winstmodel naar een andere markt verschuiven of haar winstbron veranderen om te werken bovenop een softwaremodel dat geheel bestaat uit Vrije Software.

Dus het gebruik van en het bijdragen aan Vrije Software zijn niet kenmerkend voor wat een Vrije Software bedrijf is. De kritische factor is het aan klanten leveren van Vrije Software. In andere woorden: Vrije Software bedrijven zijn bedrijven die bedrijfsmodellen hanteren waarin winststromen niet afhangen van licentievoorwaarden.

Verder

Maar ieder bedrijf heeft natuurlijk een uniek kenmerk nodig om in een unieke verkooppositie te komen: dat wat het beter, goedkoper of sneller kan dan wie dan ook. Dit is wat klanten de reden biedt om voor dat specifieke bedrijf te kiezen.

Veel IT-bedrijven hebben in het verleden vertrouwen gehad in niet-vrije softwaremodellen en patenten voor hun uniekheid en differentiatie. Dit is vooral veelvoorkomend in omgevingen van risicokapitaal. Een gebrek hieraan wordt vaak gezien als een strategische zwakte.

In één van de volgende artikelen die ik heb gepland leg ik uit hoe unieke kenmerken van Vrije Software bedrijven net zo sterk kunnen zijn als die van niet-vrije bedrijven, en dat die van niet-vrije bedrijven vaak veel minder uniek zijn dan zij lijken.