Nieuws

Vrije Software gebruiken om een meer democratische, inclusieve en duurzame digitale samenleving te bouwen - interview met Francesca Bria, CTO van Barcelona

Barcelona, de op een na grootste gemeente van Spanje, werkt actief aan een "smart city"-agenda die de hedendaagse stedelijke infrastructuur en technologieën hervormt om de behoeften van de burgers op de eerste plaats te zetten. De sleutel voor Barcelona's agenda is het gebruik en de promotie van Vrije Software en open technologieën als een sociaal goed, om samenwerking tussen overheden mogelijk te maken en te ontsnappen aan verkopers lock-in. Barcelona is ook het eerste stadsbestuur dat de open brief voor de “Publiek Geld? Publieke Code!”-campagne ondertekende. Om licht te schijnen over Barcelona's beste praktijk hebben we een interview gehouden met Francesca Bria, Hoofd Technologie en Digitale Innovatie-Officier bij het stadsbestuur van Barcelona, om haar te vragen naar lopende innovaties en ontwikkelingen in Barcelona.

FSFE: In de afgelopen maanden nam u deel aan vele panels en conferenties om te praten over digitale soevereiniteit en ethische digitale standaarden. Kunt u in het kort uitleggen wat digitale soevereiniteit is en wat de rol van Vrije Software daarin is?

Francesca Bria: Ik ben door burgemeester Ada Colau aangewezen als CTO van Barcelona om opnieuw na te denken over de digitale en technologische agenda van de stad, in het bijzonder over de zogenoemde “Smart City agenda”. En dat is waar ik begin: op dit moment wordt de smart city-agenda vooral geleid door technologie. Veel steden vallen in de handen van verkopers van technologie die hun eigen technische oplossingen opdringen in plaats van uit te gaan van de daadwerkelijke behoeften van burgers en concrete stedelijke problemen. Op deze manier eindigt het zo dat steden technologie-problemen oplossen omdat vanwege de lock-in door propriëtaire, niet-interoperabele oplossingen en niet duurzame zakelijke modellen. Daarentegen is het mijn missie om data en technologie te democratiseren en opnieuw te denken over hun governance op een manier waarop ze de mensen kunnen dienen. We stroomlijnen technologie met de echte beleidsdoelen van de stad, zoals het recht op huisvesting, energie-transitie, het creëren van publieke ruimtes, het gevecht tegen klimaatverandering en participerende democratie.

Digitale transformatie gaat niet alleen over technologische verandering maar ook over structurele organisationele en culturele veranderingen. We moeten de digitale revolutie koppelen aan een democratische revolutie. Voor ons gaat het om het opnieuw denken over de relatie tussen overheden en burgers, om zeker te stellen dat burgers de democratische controle terug kunnen krijgen en volledig kunnen deelnemen volgens de definitie van het overheidsbeleid. Daarom voert Barcelona een sterk participerend democratisch experiment uit, dat een hybride mix vormt van grootschalige online en offline democratische participatie. We betrekken er duizenden burgers bij en geven hen de macht om beleidsacties en ideeën voor te stellen via een Vrije Software-platform met als naam “Decidim” . Op dit moment bevat onze overheidsagenda 70% van de voorstellen die direct afkomstig zijn van burgers. We willen de manier waarop de overheid werkt veranderen en het meer open, transparant, samenwerkend en participerend maken.

Welk verschil maakt het of zo'n platform, “Decidim”, wel of niet Vrije Software is?

Vrije Software maakt het verschil. Ten eerste investeert de overheid publiek geld en daarom zouden burgers controle moeten hebben over de software en zou het platform in het publieke domein moeten blijven. “Decidim” wordt samen met de open gemeenschap “Metadecidim” gebouwd. Dit is een gemeenschap van software-ontwikkelaars, sociale organisaties, activisten, data-wetenschappers, onderzoekers en gemeenschapsmanagers. Al deze mensen participeren in de gezamenlijke creatie van het platform en zij managen het als een gemeenschappelijk goed.

Voor ons vormen zijn privacy-bewustzijn, data-soevereiniteit, gedistribueerde technologie en Vrije Software cruciale delen van de digitale infrastructuren van de stad.

We leren veel van “Decidim Barcelona” als zijnde een van Barcelona's grootste Vrije Software-projecten. We moesten inkoopstandaarden veranderen om Vrije Software te introduceren en zeker te stellen dat overheidswetgeving ons toestaat om een platform te gebruiken die wordt gemanaged en bestuurd door een gemeenschap. Een ander voordeel is natuurlijk dat alle code toegankelijk, herbruikbaar en auditeerbaar is omdat het Vrije Software is.

Voor ons vormen zijn privacy-bewustzijn, data-soevereiniteit, gedistribueerde technologie en Vrije Software cruciale delen van de digitale infrastructuren van de stad.

We voegen nu een module aan “Decidim Barcelona” toe dankzij een ander project met als naam “Decode”, die de controle over de data terug wil geven aan de burgers. De module is een gedistribueerde ledger met een versleutelde laag die mensen helpt om hun data te controleren. We verzekeren dat de data veilig en anoniem zijn en mensen kunnen beslissen welke data ze privé willen houden en welke data ze aan de stad willen doneren op welke voorwaarden. Voor ons vormen zijn privacy-bewustzijn, data-soevereiniteit, gedistribueerde technologie en Vrije Software cruciale delen van de digitale infrastructuren van de stad. Vooral wanneer technologie van invloed is op democratische beslissingen en het collectieve denken van mensen vormt zouden we het soort politieke manipulatie en surveillance dat we door de laatste schandalen met betrekking tot Facebook en Cambridge Analytica hebben moeten ervaren moeten vermijden.

Wat is in dit verband het belangrijkste voordeel van Vrije Software?

Het voordeel van samenwerken met de gemeenschap, de mogelijkheid om te studeren, de code te auditeren en te inspecteren. U kunt ervan leren en het delen; u kunt het ook hergebruiken. Hetgeen erg belangrijk is omdat u de kosten minimaliseert, de publieke waarde maximaliseert en publieke uitgaven verschuift van dure propriëtaire licenties naar het creëren van nieuwe kennis en menselijke capaciteiten.

Vrije Software stelt ons in staat om te werken met gemeenschappen, het talent van Vrije Software-ontwikkelaars en lokale bedrijven te gebruiken en met andere steden en overheden samen te werken aan gemeenschappelijke Vrije Software-projecten.

Een andere belangrijke reden voor ons is technologische soevereiniteit. Het idee is om weg te komen van verkopers lock-in en afhankelijkheid van grote zakelijke spelers, meestal buitenlandse bedrijven, en in plaats daarvan in staat te zijn om van leveranciers te veranderen, te werken met lokale ondernemers en bedrijven die gebruikersrechten en -vrijheden respecteren en de controle over onze data te behouden. Een probleem is dat propriëtaire platforms geen interoperabiliteit bieden en ons niet in staat stellen om onze data van de ene naar de andere dienstleverancier te verplaatsen. Dit is ook de reden dat we door de tijd heen cruciale kennis en capaciteiten hebben verlopen die nodig zijn om onze diensten en systemen te beheren. Tijdens de afgelopen jaren hebben overheden de meeste cruciale IT- en technologische systemen ge-outsourced naar externe leveranciers en IT-consultancies. Toch is het belangrijk om te stoppen met het financieren van dezelfde grote technologiebedrijven, het ecosysteem van leveranciers te diversificeren, praktische kennis te behouden en cruciale infrastructuur te controleren.

Vrije Software stelt ons ook in staat om te werken met gemeenschappen, het talent van de Vrije Software-ontwikkelaars en de lokale bedrijven te gebruiken en met andere steden en overheden samen te werken aan gemeenschappelijke Vrije Software-projecten. Dus op lange termijn kunnen we autonomer en onafhankelijker zijn. Doordat we de code en de data in het publieke domein kunnen publiceren kunnen we publieke waarde creëren en het gebruik van het geld van belastingbetalers maximaliseren. Het ecosysteem van kleine en middelgrote bedrijven is voor ons ook belangrijk. De meerderheid van lokale software-ondernemers gebruiken Vrije of Open Bron Software. We willen zekerstellen dat het inkoopbeleid van Barcelona hen in staat stelt om met de lokale overheid te werken en toekomstige applicaties en diensten te ontwikkelen die onze stad kunnen verbeteren.

Het is ook een ethische en politieke beslissing. Barcelona heeft een specifieke gids over technologische soevereiniteit en digitale ethische standaarden - een regulering die stelt dat de digitale informatie en infrastructuur die we gebruiken een publiek goed is, in het bezit van en gecontroleerd door de burgers. We mandateren ook privacy en veiligheid door het ontwerp en het gebruik van versleuteling als een mensenrecht.

Een recht op privacy dat wordt afgedwongen door de publieke sector?

Precies, technologie met ingebouwde basisrechten. En als we het hebben over Vrije Software: Barcelona's Digitale Transformatie Plan stelt dat 70% van haar budget zal gaan naar nieuwe diensten die met Vrije en Open Bron Software worden gebouwd. Verder voeren we stapsgewijs een migratieplan uit en hebben we een proefproject waarbij workstations worden gemigreerd naar volledig vrije besturingssystemen. Op dit moment draaien ze Ubuntu en alle applicaties erop zijn Vrije Software.

Vormen deze workstations al een deel van de infrastructuur?

Ja, ze zijn al geheel geïntegreerd in de infrastructuur van de stad - we leveren een proefproject van 1000 werkstations. We veranderen het besturingssysteem niet maar veranderen bovenop de windows-machines alle mogelijke applicaties en programma's door Vrije Software. We migreren ook onze e-maildienst naar Open-Xchange. Het komt erop neer dat we alles dat we vervangen met Vrije Software dat we kunnen vervangen met Vrije Software. Maar we doen het stapsgewijs zodat we er onze ambtenaren bij kunnen betrekken en vertrouwen kunnen creëren.

Hoe denkt u dat de situatie er over vijf jaar uitziet?

Barcelona ontwikkelt constant software-applicaties en gereedschappen. Toen we met niets begonnen gaven we de voorkeur aan et werken met Vrije en Open Bron Software. Ons e-ID systeem zal bijvoorbeeld open bron worden. Verder openen we cruciale diensten-applicaties zoals kaarten en evenementen in de stad, ons stadsdashboard, ons burgerportaal en ons sensornetwerk. Het gaat niet "alleen maar" om workstations. We bewegen de hele informatie-infrastructuur naar open standaarden, open stack en interoperabiliteit. Zoals we bijvoorbeeld ook Linux-servers in ons datacentrum gebruiken. Maar Barcelona heeft natuurlijk ook een verkopers lock-in met de bekende grote bedrijven, zoals iedere andere stad. Dus hoewel stapsgewijs veranderen niet gemakkelijk is, is het volledig zinnig.

Er zijn veel steden die interesse hebben in wat we doen en ons vragen om samen te werken aan Vrije Software-projecten en het gebruik van ethische digitale standaarden...

En we zijn niet alleen: er is het voorbeeld van de digitale dienst van de Britse regering die een nationaal plan heeft opgesteld om over te schakelen naar Vrije en Open Bron Software. En het digitale team van Italië gebruikt veel open bron gereedschappen. Zweden verandert het inkoopbeleid ten gunste van Vrije en Open Bron Software en gebruikt net als Estland veel Vrije Software. Er zijn veel andere steden die interesse hebben in wat we doen en zij vragen ons om samen te werken aan Vrije Software-projecten en het gebruik van ethische digitale standaarden.

Het is echt belangrijk om te migreren naar Vrije Software en ik denk dat het zelfs door zal gaan als wij niet langer plaatshebben in het stadsbestuur. Ik hou dat in gedachten omdat zulke beslissingen niet zouden moeten afhangen van een persoon of van de politieke richting van een regerend stadsbestuur. Dit is ook de reden dat wij de aandacht richten op correcte documentatie van wat we doen. En we moeten natuurlijk de harten en hoofden van de werknemers in onze overheidsdiensten winnen, omdat de migratie anders in de toekomst niet relevant zal zijn. Zij moeten deze transformatie leiden en eigenaar zijn van het proces.

Dat is een belangrijk punt omdat er bijvoorbeeld in Duitsland de zaak-München speelde: kort na hun migratieplan naar GNU/Linux vond er een verandering in het lokale bestuur plaats en een nieuw stadsbestuur besloot om terug te keren naar het propriëtaire Microsoft. Wat doet u om te voorkomen dat dit gebeurt in Barcelona?

Ten eerste was de zaak-München een politieke keuze, het was geen technische mislukking. Ten tweede zijn ze lang geleden begonnen en de door bedrijven leverbare technologie zag er compleet anders uit. Er is sinds die tijd veel veranderd. We weten hoeveel geld bedrijven investeren in lobbywerk en ze hebben veel invloed dus dit type verandering is nooit gemakkelijk.

München was een politiek keuze, het was geen technische mislukking.

Ik geloof dat het voor München moeilijk wordt om terug te migreren naar Microsoft: het kost veel geld en het zou uiteindelijk nog steeds niet kunnen werken zoals de bedoeling was. Maar in het algemeen denk ik dat het de juiste manier voor zo'n belangrijke transitie is om werknemers in hun kracht te zetten, te investeren in training en kennis-delende processen binnen organisaties te bouwen. Dit is wat ik met de werknemers op het stadhuis ben gaan doen, zodat zij uiteindelijk de processen leiden en de transformatie vormgeven.

Zoals een organisationele verandering van onderaf?

Ja, vanuit het standpunt van de werknemers. Om veranderingen van blijvende aard te laten zijn is dit type organisationele verandering ook nodig. Het is voor ons erg duidelijk dat we een digitale revolutie willen in het voordeel van velen, niet van weinigen. En natuurlijk willen we dat de hele samenleving er op vele manieren voordeel van heeft.

Heeft u tot dusverre enige ervaring met het hergebruik van de Vrije Software die u ontwikkelt, bijvoorbeeld “Sentilo”?

“Sentilo” en “Decidim” worden door veel steden gebruikt. “Sentilo” wordt beheerd door een consortium met een goede governance-structuur en het is hergebruikt in de Verenigde Staten, Dubai, Italië en andere delen van Europa. “Decidim” wordt op dit moment door veel steden hergebruikt en we hebben de ambitie om dit aantal uit te breiden. Verder zijn er de andere software-projecten zoals de digitale ID, die we lokaal delen met kleinere gemeenten in Catalonië. We houden ook interviews en we voeren ook onderzoek uit om projecten te identificeren die door andere steden zijn ontwikkeld en gepubliceerd als Vrije Software. Helsinki heeft bijvoorbeeld een erg goede app ontwikkeld voor het delen van transport en ze hebben ook andere apps voor burgers, net als wij. We werken verder samen met onder andere Amsterdam, Turijn en New York City. Er wordt veel samengewerkt en zonder Vrije Software zou dit niet mogelijk zijn geweest.

““Decidim” wordt op dit moment door veel steden hergebruikt en we hebben de ambitie om dit aantal uit te breiden. [...] Er wordt veel samengewerkt en zonder Vrije Software zou dit niet mogelijk zijn geweest.

Om samenwerking verder aan te moedigen heeft de stad Barcelona een set beleidsgereedschappen gecreëerd voor overheden, inclusief ethische digitale standaarden, een gids met uitleg over hoe u code op Github kunt publiceren en beheren. Het zal ook erg nuttig zijn voor andere steden, omdat het een transitie naar het volgende niveau van samenwerking via GitHub mogelijk maakt, alwaar u alle bijdragen netjes kunt beheren. Dit is de volgende stap die we zouden moeten nemen: het maakt het voor steden erg gemakkelijk om samen Vrije Software-projecten te beheren en gedecentraliseerde en privacy-versterkende technologie te ontwikkelen die de mensen dienen en hun rechten respecteren.

Barcelona heeft ook het eerste stadsbestuur dat de open brief voor “Publiek Geld? Publieke Code!” ondertekende. Waarom was dit belangrijk voor Barcelona?

Omdat we allianties nodig hebben. We willen de legitimiteit rond het ontwikkelen en publiceren van Vrije Software vergroten, we willen dat andere steden meedoen en we willen een gemeenschap bouwen. We hebben open bron-ondernemers nodig, we hebben bedrijven nodig en we hebben nodig dat de burgersamenleving deel uitmaakt van deze beweging. Barcelona werkt samen met advocaten die deel uitmaken van de Free Software Foundation Europe en deel uitmaken van de Vrije Software-beweging aan licentiëring. Toen we de campagne zagen was ons stedelijke transitieplan al goedgekeurd en de eis van de campagne kwam daarmee perfect overeen. Dus we waren erg blij om dit type coalitie te bouwen. Hoe meer bewustzijn, des te beter.

We hebben hiervoor een beetje gepraat over lokale bedrijven en u hebt benoemd dat u 70% van het nieuwe ontwikkelingsbudget investeert in Vrije Software-ontwikkeling. Welk effect heeft dit op de lokale economie?

Het creëert een lokaal Vrije Software en Open Tech ecosysteem die de samenwerkende innovatieve economie kan versterken. Publieke inkoop kan nieuwe markten creëren en lokale bedrijven op een hoger plan tillen. We hebben ook een specifiek fonds gecreëerd voor de promotie van de ontwikkeling van Vrije Software, open hardware, open data en privacy-versterkende technologie met sociale impact: we noemen dit Digitale Sociale Innovatie. Een van de grootste technologische projecten die we nu ontwikkelen heet CityOS. We hebben het ontwikkeld door middel van contracten die het gebruik van Vrije en Open Bron Software en agile werkmethoden vereisen. Maar we ontwikkelen ook andere projecten, waarbij Vrije Software-gemeenschappen in staat zullen zijn om deel te nemen en samen te werken met de stad. Om dit mogelijk te maken veranderden we clausules in overheidscontracten zodat we het mogelijk maken dat er minder op prijs en meer op vereisten, zoals het gebruik en het publiceren van Vrije Software en in Open Standaarden, wordt geconcurreerd en voegden we clausules toe die te maken hebben met data-soevereiniteit, privacy en veiligheid door ontwerp.

Deze contracten hebben voordeel van het ontbreken van lock-in en technische voorwaarden, dus degene die over de capaciteiten beschikt kan deze contracten winnen. We hopen echt dat kleinere bedrijven op deze wijze kunnen bieden op overheidscontracten.

We willen een punt bereiken waar Vrije Software de norm is geworden. Daarom eisen we van onze ambtenaren dat als zij niet kiezen voor Vrije Software en Open Standaarden zij de achterliggende reden uitleggen. Hiervoor werkte het andersom en nu moeten zij tenminste uitleggen waarom zij zulke beslissingen nemen over de inkoop van software.

En dit heeft de lokale economie geholpen? Is er een meetbare impact?

We werken met een van onze lokale universiteiten om de economische impact van deze open bron-projecten te meten zodat we over enkele statistieken beschikken en om burgers te laten zien dat hun geld goed is besteed. We hebben nu 3000 bedrijven die door middel van publieke inkoop met ons werken waarvan 60% klein en middelgroot zijn. We willen het aantal bedrijven dat Vrije Software gebruikt en de agile ontwikkeling vergroten om te laten zien dat er een groter aantal bedrijven en een groter wordende verscheidenheid aan bedrijven is waar we mee werken. Dit is een grote verandering voor een stadsbestuur. We willen de lokale vrije en open bron-beweging in hun kracht zetten en een duurzaam ontwikkelplatform bieden.

We hebben nu 3000 bedrijven die door middel van publieke inkoop met ons werken waarvan 60% klein en middelgroot zijn.

Laatste vraag: u heeft al gezegd dat er andere steden zijn die de voordelen van Vrije Software zien maar dat er helaas ook overheden zijn die bezwaren hebben. Hoe zou u ze overtuigen? Wat zou het belangrijkste argument of het belangrijkste voordeel voor hen zijn?

Ik denk dat dit een goede aanpak is om opnieuw na te denken over technologie om van voordeel te zijn voor mensen en hen in hun kracht te zetten. Ten eerste wordt publiek geld opnieuw geïnvesteerd in het lokale ecosysteem van bedrijven, om lokale bedrijven en lokale ondernemers te versterken. Ten tweede kunnen we beter in staat worden om met andere steden samen te werken aan gezamenlijke projecten en kleinere steden te helpen om voordeel te hebben van deze projecten. Ten derde kunnen we technologische soevereiniteit en democratische controle over cruciale infrastructuur, data en diensten handhaven. Tenslotte kunnen we burgers in hun kracht zetten door technologische applicaties te bouwen en diensten op te zetten die ingaan op hun daadwerkelijke behoeften en publieke waarde creëren. Het is echt belangrijk om een meer democratische, inclusieve en duurzame digitale samenleving te bouwen.

Interviewer: Erik Albers

Met onze Publiek Geld? Publieke Code!-campagne eist de FSFE dat publiek gefinancierde software die voor de publieke sector is ontwikkeld publiek beschikbaar zal worden gemaakt onder een Vrije en Open Bron Software-licentie. Om te helpen bij het begrijpen van onze oproep en de voordeel ervan houden wij een reeks interviews die goede voorbeelden en use-cases als beste praktijken. Onze interviewpartners zullen beleidsmakers en beslissingsnemers, autoriteiten en ontwikkelaars zijn die op de een of andere manier al publieke code implementeren.