Open Standaarden vormen de basis van samenwerking in de hedendaagse samenleving. Zij maken het mogelijk dat mensen allerlei data vrijelijk kunnen delen, voorkomen vergrendeling ('lock-in') en andere kunstmatige barrières tegen interoperabiliteit en promoten keuze tussen verkopers en technologische oplossingen. Open Standaarden zijn uitvoerbaar met Vrije Software en leiden dus tot volledige concurrentie in de markt. FSFE komt op voor eerlijke concurrentie, interoperabiliteit van oplossingen en keuze voor consumenten. Open Standaarden vormen een noodzakelijke voorwaarde om deze vrijheden zeker te stellen.
Wat is een technische standaard?
Een technische standaard is een verzameling algemeen overeengekomen regels ten aanzien van technische systemen. Hij is gewoonlijk gedocumenteerd in een zogenoemde 'standaard specificatie' die manieren beschrijft om consistent informatie te organiseren zodat deze kan worden begrepen en gebruikt door verschillende onafhankelijke applicaties. Standaarden die gebruikt worden voor opslag van informatie worden 'formaten' genoemd en die voor de overdracht van informatie worden 'protocollen' genoemd.
Een standaard stelt gemeenschappelijke grond vast ter levering van middelen voor interoperabiliteit en concurrentie. Het tegenovergestelde van standaardisatie is monopolie: gebruikers van een product of dienst kunnen alleen onderling uitwisselen met gebruikers van hetzelfde product of dezelfde dienst. Daarom worden standaarden gebruikt om concurrentie mogelijk te maken in het algemeen belang.
Standaarden kunnen ook bevorderlijk zijn voor innovatie door alle actoren op de markt in staat te stellen om bovenop de standaard te innoveren en eigen diensten te bouwen om de standaard te dienen.
Waarom Open Standaarden?
Er ontstaat een probleem als er een speler op de markt is die in het bezit is van een standaard en die zijn positie gebruikt om de verdere ontwikkeling van de standaard te controleren of probeert om hem te manipuleren via licentiebeleid om specifieke groepen of actoren buiten te sluiten of erbij te betrekken. In dit geval wordt standaardisatie niet gebruikt voor het promoten van concurrentie en interoperabiliteit maar voor het tegenovergestelde daarvan.
Volledige marktconcurrentie wordt daarom mogelijk gemaakt door standaarden die open zijn. Omdat Open Standaarden vrij beschikbaar zijn zonder welke beperking dan ook maken zij het mogelijk dat gestandaardiseerde technologie wordt gebruikt in producten en diensten zonder enig voordeel vooraf dat gebaseerd is op het eigenaarschap van de standaard. Als gevolg hiervan staat de toegang tot technologie open voor alle actoren in de markt, onafhankelijk van het bedrijfsmodel.
Wat is een 'open' standaard?
Open Standaarden zijn te gebruiken met Vrije Software. Als een standaard niet voldoet aan de volgende criteria is er sprake van discriminatie van Vrije Software en kan er dus niet gesproken worden van een 'open' standaard:
Een Open Standaard verwijst naar een formaat of protocol dat:
- Onderwerp is van volledige publieke beoordeling en gebruik zonder verplichtingen op een manier die in gelijke mate beschikbaar is voor alle partijen;
- Geen onderdelen of uitbreidingen kent met afhankelijkheden met betrekking op protocollen die zelf niet voldoen aan de definitie van een Open Standaard;
- Vrij is van juridische of technische clausules die het gebruik door welke partij of bedrijfsmodel dan ook beperken;
- Onafhankelijk van welke verkoper dan ook beheerd en verder ontwikkeld wordt in een proces dat openstaat voor de gelijkwaardige participatie van concurrenten en derde partijen;
- Beschikbaar is in verschillende volledige implementaties door concurrerende verkopers, of als een volledige implementatie die in gelijke mate beschikbaar is voor alle partijen.
Op deze manier verzekert de standaard dat technologie beschikbaar is voor iedereen, onafhankelijk van bedrijfsmodel, -grootte of portfolio met exclusieve rechten.
Waarom zou een standaard minimalistisch moeten zijn?
Het doel van standaarden is om een gemeenschappelijke basis in technologie vast te stellen en verschillende applicaties in staat te stellen om interactie met elkaar te hebben. Omdat er steeds meer data digitaal wordt opgeslagen wordt het steeds belangrijker om de portabiliteit tussen verschillende applicaties zeker te stellen. Daarom is het essentieel om zeker te stellen dat het formaat dat men kiest om data in op te slaan toegankelijk is met verschillende applicaties, onafhankelijk van een verkoper of technische oplossing.
Daarom moet de standaard niet alleen open zijn maar ook 'minimalistisch' om het technologische probleem adequaat op te lossen en om zoveel mogelijk invoerders van de standaard mogelijk te maken. Met andere woorden: er is een behoefte om vast te stellen of de standaard zo eenvoudig mogelijk en zo ingewikkeld als noodzakelijk is.
Overbelaste standaarden met verschillende overbodige eigenschappen bieden de verkopende eigenaar een voordeel: het is moeilijker voor een andere invoerder om het formaat adequaat te lezen en de klant wordt gedwongen tot vergrendeling ('lock-in'). Daarbij laten standaarden met teveel zelden gebruikte functies achterdeurtjes openstaan en zijn daarmee kwetsbaar voor kwaadaardige aanvallers die daar misbruik van maken.
Standaard die in te voeren is met Vrije Software
Referentie-implementatie
De daadwerkelijke standaard voor software-standaarden wordt gedefinieerd door zowel de formele specificatie als wel de daadwerkelijke implementatie. Het verkrijgen van de formele specificatie is vaak niet genoeg om de standaard te implementeren voor complexe digitale systemen. Voor ieder bedrijf dat de standaard wenst te implementeren kan kennis van bestaande implementaties net zo waardevol zijn als de formele specificatie omdat dit helpt om de uitgebreide proefondervindelijke methode voor het oplossen van ambiguïteiten in de formele specificatie te vermijden.
Een standaard is daarom pas voldoende 'open' als de openheid van toepassing is op zowel de specificatie als wel de implementatie.
Als gevolg hiervan is het voor open implementaties vaak economisch voordeliger om referentie-implementaties te publiceren onder een Vrije Software-licentie. Hiermee komt de referentie-implementatie vrij beschikbaar en fungeert zij ook als formele specificatie zonder het institutionele proces van standaardbepaling.
Patenten in standaarden
Soms bevat de standaardspecificatie technische oplossingen die nodig zijn om de standaard te implementeren. Deze technologische oplossingen kunnen beschermd worden door patenten. Degene die de standaard wenst over te nemen en te implementeren moet daarom de juiste licentie van de patenthouder verkrijgen.
De industrie is overgegaan tot verschillende licentiepraktijken om over het probleem van patenten die essentieel zijn voor standaard-implementatie heen te stappen: bijvoorbeeld 'royalty-free' (RF) of bij wijze van alternatief 'fair, reasonable, and non-discriminatory' (FRAND)-termen. FRAND-termen zijn niet compatibel met Vrije Software. Vanwege het feit dat FRAND-termen gewoonlijk geheimgehouden worden is het onmogelijk om te bewijzen of de opgelegde termen daadwerkelijk 'fair' of 'non-discriminatory' zijn. Als gevolg daarvan kan FRAND worden gebruikt als een middel om het standaardisatieproces te manipuleren om concurrentie uit te sluiten.
Terwijl RF-licenties alleen een antwoord vormen op de royalty-betalingscriteria, gaan zij niet in op andere beperkingen die van toepassing zouden kunnen zijn op het overnemen en implementeren van een standaard door Vrije Software. In dit opzicht moet het licentiebeleid van gepatenteerde technologie in standaardisatie compatibel zijn met de breedste verscheidenheid aan actoren op de markt omdat het doel van standaardisatie is om concurrentie te promoten en daarboven innovatie mogelijk te maken.
Het is opmerkelijk dat vrijwel geen enkel nieuw ICT-systeem wordt gebouwd zonder het gebruik van Vrije Software en dat het van standaardisatie buitensluiten van bedrijven die hun producten op Vrije Software baseren innovatie stevig kan hinderen. Daarom is de juiste licentie voor standaard-essentiële patenten er een die geen beperkingen stelt aan de standaard-implementatie met Vrije Software, bijvoorbeeld 'vrij van beperkingen' volgens de definitie van de Open Standaard.
Wat kunt u doen?
Als burger
Dring aan op Open Standaarden: laat uw (lokale) overheid, universiteit of werkgever u niet dwingen tot het gebruik van propriëtaire formaten.
Als politicus
- Promoot beleid dat in de praktijk concurrentie en innovatie in standaardisatie zekerstelt, dat wil zeggen minimalistische Open Standaarden die met Vrije Software te implementeren zijn.
- Promoot licentiebeleid dat gebaseerd is op 'beperkingsvrije' voorwaarden om de breedst mogelijke overname van standaarden te bereiken en implementatie ervan door alle actoren op de markt mogelijk te maken.
- Maak een prioriteit van het gebruik van Open Standaarden in publieke inkoop en software-ontwikkeling om zo de interoperabiliteit van alle software-oplossingen in de publieke sector te vergroten.
