MS-OOXML: een pseudo-standaard die pretendeert open te zijn

Wat is Microsoft's OOXML?

MS-OOXML is een op XML gebaseerd formaat voor kantoordocumenten dat ontwikkeld werd door Microsoft. Het is van toepassing op tekstverwerkingsdocumenten, werkbladen, presentaties, kaarten, diagrammen, vormen en andere grafische materialen. MS-OOXML werd in 2006 voor het eerst aangenomen door ECMA International - een private internationale standaardisatie-organisatie - zogenaamd als een Open Standaard.

In 2008 keurde de International Standards Organisation (ISO) MS-OOXML ook goed als zijnde internationale Open Standaard ISO/IEC 29500, nadat Microsoft vroeg om een snelle verwerking. ISO keurde de standaard goed ondanks dat zij het aanvankelijk had afgewezen vanwege een groot aantal gerechtvaardigde bezwaren die werden aangedragen door haar deelnemende nationale leden.

Hoe zijn we hier beland?

In 2001 startte een collectieve inspanning om een open documentformaat te creëren. Hiermee werden Open Standaarden gepromoot en werd geprobeerd om Microsoft's monopolie op kantoorsoftware te beperken. Het resultaat van deze inspanning, die vier jaren duurde, was het Open Documentformaat v1.0 (ODF), die werd geïmplementeerd met Vrije Software. Ze werd in 2006 voor het eerst goedgekeurd als een OASIS-standaard en later door ISO/IEC JTC1 als een internationale standaard onder de code ISO/IEC 26300:2006. Zo'n formaat zou een bedreiging kunnen vormen voor Microsoft's dominante positie op de documentmarkt, die op dat moment draaide op gesloten formaten. Gedreven door de angst om haar macht te verliezen produceerde zij een zogenaamd open documentformaat via een dubieus ISO-goedkeuringsproces.

Zoals u zich kunt voorstellen leek het "nieuwe" formaat in een eerste stemming niet noodzakelijk voor de ISO-werkgroep, omdat er al een bestaande documentstandaard (ODF) was, en werd dus verworpen. In een meer politiek dan technisch proces kreeg Microsoft haar voorstel er versneld doorheen hoewel nationale leden nog steeds verzet boden tegen specifieke clausules. En dit is het punt in het herzieningsproces, toen er een suggestie op tafel kwam om twee substandaarden van MS-OOML te creëren, namelijk ISO 29500 Transitional en ISO 29500 Strict. Dit is wat er gebeurde: de Strict-versie werd geaccepteerd door ISO, terwijl de Transitional-versie werd toegewezen aan Microsoft, waarmee het haar werd toegestaan om bepaalde geërfde eigenschappen uit te sluiten en conversie van oudere gesloten-bron binaire formaten te faciliteren.

ISO gaf in 2008 haar goedkeuring aan MS-OOXML en rechtvaardigde haar beslissing door te beweren dat de markt een andere documentstandaard nodig had. Het is opmerkelijk dat Microsoft op het moment van de goedkeuring geen versie van Microsoft Office beschikbaar had die zou voldoen aan de ISO/IEC standaard die zij er doorheen had gekregen. Dat was het resultaat van meerdere veranderingen aan de originele versie van de standaard om zo door het goedkeuringsproces te komen.

Dus ondanks dat de oudere binaire formaten (.doc, xls, and .ppt) nog steeds werden ondersteund door Microsoft, werd MS-OOXML vanaf Microsoft Office 2007 de standaard van alle Microsoft Office-documenten (.docx, .xlsx, and .pptx). Desondanks is MS-OOXML Transitional de enige variant die algemeen wordt gebruikt en dit is iets om te onthouden: deze duale vereisten hebben geleid tot een situatie waar één standaard bestaat en een ander formaat volledig is geïmplementeerd ondanks dat het de status van een ongedocumenteerde propriëtaire specificatie heeft. Met andere woorden: iets dat is begonnen met de intentie om voor een overgangsperiode te gebruiken is omgezet in een norm, waarmee drempels zijn opgeworpen voor welke interoperabiliteitsaanspraken dan ook.

Op het eerste gezicht biedt Microsoft Office 2010 ondersteuning voor het lezen van ECMA-376, het lezen en schrijven van ISO/IEC 29500 Transitional en het lezen van ISO/IEC 29500 Strict. Microsoft Office 2013 en Microsoft Office 2016 steunen daarnaast het lezen en schrijven van ISO/IEC 29500 Strict. Toch is in alle versies de Transitional-standaard als de standaard-optie ingesteld. Dit betekent dat de Strict-standaard in de praktijk nog steeds niet wordt gebruikt, tenzij de gebruiker de standaardinstellingen handmatig aanpast.

Is MS-OOXML een echt open standaard?

Hoewel veel mensen de aanname delen dat sommige veelgebruikte formaten kunnen worden beschouwd als Open Standaarden, zijn er een aantal die niet voldoen aan de criteria van de definitie van Open Standaarden. MS-OOXML is één van deze zogenoemde pseudo-standaarden.

Duale standaarden

Een eerste bezwaar is dat MS-OOXML zou kunnen worden gezien als niet noodzakelijk. Ontwikkelaars van software zouden in plaats daarvan het Open Document Formaat (ODF) kunnen gebruiken omdat dit minder ingewikkelde kantoorsoftware-formaat dat al een internationale standaard was tijdens het MS-OOML-standaardisatieproces, ook gebouwd is op basis van XML-technologie en in theorie dezelfde capaciteiten heeft. Microsoft is zelf lid van OASIS, de organisatie waarin de ODF-standaard werd ontwikkeld en waarin het wordt beheerd. Microsoft was zich bewust van het hele proces en was uitgenodigd om deel te nemen maar weigerde, hoewel zij haar technologische voorstellen had mogen indienen voor toevoeging aan ODF. Het bestaan van twee overlappende standaarden voor hetzelfde creëert slechts gedoe en verwarring en kan nadelig zijn voor competitie.

Compatibiliteit en interoperabiliteit

Eén van de zogenaamd belangrijkste voordelen van MS-OOXML was de mogelijkheid om achterwaardse compatibiliteit mogelijk te maken. In de praktijk lijkt MS-OOXML echter alleen compatibel te zijn met Microsoft-documenten. Het lijkt erop dat de extreem ingewikkelde interoperabiliteit met producten van andere verkopers zo ontworpen is. Dit heeft ook te maken met het feit dat MS-OOXML aanvankelijk ontworpen werd om compatibel te zijn met bestaande gesloten formaten van Microsoft. ODF werd ontworpen om te komen tot interoperabiliteit tussen documenten.

Steunen van bestaande Open Standaarden

Wanneer dat passend en mogelijk is zouden standaarden gebouwd moeten worden op basis van eerdere standaardisatie-inspanningen en dus niet afhankelijk moeten zijn van propriëtaire, verkoper-specifieke technologieën. Desondanks negeert MS-OOXML verschillende standaarden en gebruikt zij in plaats daarvan haar eigen verkoper-specifieke formaten. Het volledig implementeren van MS-OOML vormt een substantiële lastenverzwaring voor alle verkopers. Het lijkt twijfelachtig hoe welke derde partij dan ook dit ooit net zo goed zou kunnen implementeren. Deze standaard bevat 6000 pagina's met specificaties waarmee haar minimalistische doel niet werd gediend.

Propriëtaire extensies

Propriëtaire, applicatie-specifieke extensies vormen een bekende techniek die door verkopers wordt gebruikt bij standaardisatie om misbruik te maken van monopolie. Misbruikmakend gedrag maakte deel uit van de kern van de beslissing tegen Microsoft door de Europese Commissie in 2004. Vanwege deze reden is het algemeen aanvaard dat Open Standaarden zulke propriëtaire extensies niet zouden moeten toestaan en dat zulke marktverstorende maatregelen niet mogelijk moeten zijn op grond van een Open Standaard.

Applicatie-onafhankelijkheid

Standaarden zouden niet afhankelijk moeten zijn van bepaalde besturingssystemen, omgevingen of applicaties omdat applicatie- en implementatie-onafhankelijkheid één van de belangrijkste kenmerken is van alle standaarden. Desondanks bevat MS-OOXML verwijzingen naar bepaalde Microsoft-producten.

Conclusie

MS-OOXML Strict dient haar doel als Open Standaard niet. Het was moedwillig nooit geïmplementeerd, om het zo voor de transitionele propriëtaire versie mogelijk te maken om terrein te winnen als standaardformaat voor MS Office en om mensen opgesloten te laten blijven in propriëtaire oplossingen. Bekijk wat u eraan kan doen.